سوپر استار سینما یا ابر ستاره به بازیگری گفته می‌شود که دایره محبوبیتش چنان گسترده است که به تنهایی می‌تواند سرنوشت یک فیلم در گیشه را رقم بزند.

سینمای ایران بازیگران زیادی در قامت سوپراستار به خود دیده است. سوپر استار لزوما بازیگری نیست که از نظر کیفیت بازی در سطح بالایی باشد اما قطعا در میان اکثریت مردم محبوبیت ویژه‌ای دارد، محبوبیتی که باعث می‌شود تماشاگر بدون توجه به موضوع فیلم و عوامل آن، تنها برای دیدن او به سینما رود.

اواخر دهه 70 و 80 دوران درخشش بازیگرانی چون هدیه تهرانی، محمدرضا فروتن، لیلا حاتمی، محمدرضا گلزار، حامد بهداد، امین حیایی، ترانه علیدوستی و شهاب حسینی بود که هر کدام در دوره‌ای توانستند مردم را به سالن‌های سینما بکشانند. اما جز محمدرضا گلزار که مخاطب را تنها با نام خود به سینما می‌کشاند بقیه نام‌های ذکر شده، فیلم‌هایی هم داشتند که باوجود جوایز بسیار، در گیشه ناموفق بود. بنابراین نسبت به این که آنها ستاره یا ابر ستاره‌ بودند، شبهه‌هایی وجود دارد!


اما در سال‌های اخیر به دلیل گرایش بیشتر مردم به سمت فیلم‌های کمدی، رضا عطاران با هوش و نبوغ بی‌نظیرش در ژانر کمدی، تنها بازیگری بود که توانست در قامت یک سوپراستار ظاهر شود. او بعنوان تنها سوپراستار پس از انقلاب که خود سابقه نویسندگی و کارگردانی‌های موفق در کارنامه دارد، بارها توانست به تنهایی فروش مناسب یک فیلم سینمایی را ضمانت کند.

در کارنامه رضا عطاران کمتر فیلمی یافت می‌شود که در گیشه شکست‌خورده باشد. یکی از مهمترین نکات کارنامه‌ او این است که عطاران در فهرست ١٠ فیلم پرمخاطب دهه نود با سه فیلم «هزارپا» با فروش 35.5 میلیارد و 4 میلیون مخاطب، «نهنگ عنبر2» با فروش 21 میلیارد و 2.6 میلیون مخاطب و «من سالوادور نیستم» با فروش 15 میلیارد و 2.5 مخاطب، رکورددار است. «هزارپا» و «نهنگ عنبر» پرفروش‌ترین فیلم‌های تاریخ سینمای ایران هستند که عطاران نقش اصلی آنها را ایفا می‌کند.

همچنین طبق آمار 17 درصد از فروش کل سینمای ایران که می‌شود حدود 21 میلیون مخاطب و فروشی معادل 130 میلیارد تومان در دهه نود مربوط به فیلم‌هایی‌ست که عطاران ستاره آن است و این رقم بی‌نظیر است که او را به یک سوپراستار واقعی تبدیل کرده است.

ایفای نقش معلم شيمي خجالتي «ورود آقايان ممنوع» نقطه عطف کارنامه سینمایی عطاران بود. معلم محبوبی که نجابت و سر به زیری‌‌اش در تقابل با دخترهای بازیگوش مدرسه و مدیر عصاقورت داده‌شان نه تنها دیالوگ‌های بامزه بلکه موقعیت‌های کمیک فراوانی ایجاد کرد. سکانسی را به یاد آورید که معلم دستپاچه برای جلب توجه خانم مدیر کیک یزدی را با کاغذش می‌خورد، یا جایی که پس از بارها تمرین، از پس تعریف کردن یک جوک ساده برنمی‌آید و سکانس با انفجار خنده‌های خودش به پایان می‌رسد.


عطاران حتی در فیلم‌های کارگردانی مانند کاهانی که جهان‌بینی خاص خود را دارد نیز موفق ظاهر شد. وی در نقش پلیس قلابی خونسردِ «اسب حیوان نجیبی است» با آن لهجه‌ی خاص و همسر بی‌خیالِ «استراحت مطلق» در فروش این فیلم‌ها موثرترین نقش را داشت.

یکی دیگر از مشخصه‌های بازی عطاران علاوه بر راحتی و بی‌قیدی دلنشین‌اش در نحوه‌ی ادای دیالوگ‌ها، بهره‌گیری او از زبان بدن در خلق کمدی‌ست بدون آنکه به لودگی منجر شود. حرکاتی مانند خاراندن ریش در استراحت مطلق وقتی عصبی می‌شود یا حرکت تکراری زدن روی شکم در «بی‌خود و بی‌جهت» که در جای جای فیلم بارها تکرار می‌شود.

همچنین عطاران ثابت کرده در ایفای نقش شخصیت‌هایی بزرگتر از سن واقعی خودش نیز تبحر خاصی دارد. عطارانِ همیشه بی‌خیال در «طبقه حساس» نقش مرد میانسال غیرتی را بازی می‌کند که حساسیت او روی همسر مرده‌اش، او را تا مرز جنون پیش می‌برد. در «مصادره» و «نهنگ عنبر» موفق می‌شود یک شخصیت را در دوره جوانی و میانسالی تصویر کند. «مصادره» تصویر ساواکی احمقی‌ست که سادگی‌اش او را در موقعیت‌های عجیبی قرار می‌دهد. لهجه انگلیسی گرفتن وی به محض ورود به آمریکا از نکات شیرین فیلم بود. «نهنگ عنبر» نیز تصویر مرد ساده‌ای‌ست که تمام عمر عاشق و وفادار به همبازی دوران کودکی‌اش می‌ماند و هر کاری برای او می‌کند. عطاران به ویژه پس از «نهنگ عنبر 2» بی‌رقیب بودن خود در عرصه کمدی را اثبات می‌کند.

باوجود آنکه از عطاران بازی‌های درخشانی در عرصه کمدی شاهد بودیم اما بیشترین توجه منتقدان و جشنواره فجر به وی، مربوط می‌شود به فیلم دهلیز ساخته بهروز شعیبی نقش معلمی متهم به قتل که تلخ‌ترین نقش عطاران نیز محسوب می‌شود.

عطاران بازیگر اصلی هر سه فیلمی‌ست که در سینما کارگردانی کرده است «خوابم‌می‌آد» ، «رد کارپت» و «دراکولا» که در گیشه نسبتا موفق ظاهر شدند و هر کدام از این فیلم‌‌ها به وضوح از ایده‌های خلاقانه در فیلمنامه و کارگردانی بهره می‌بردند که نشان می‌دهد سینمای ایران صاحب سوپراستاری شده است که می‌تواند همزمان بازیگر و کارگردان پولسازی باشد.

خیلی‌ها دلیل موفقیت رضا عطاران را شناخت درست او از مردم جامعه‌ای که در آن زندگی می‌کند به ویژه طبقه متوسط به پایین می‌دانند. او که زیبایی ظاهری یک سوپراستار را ندارد، با سادگی خود در رفتار و نحوه دیالوگ گفتنش این حس را به تماشاگر منتقل می‌کند که گویی سالهاست او را می‌شناسد. سادگی و صمیمیتی که عموما با بی‌خیالی همراه است باعث شده عطاران بدون اینکه کار عجیبی کند، آدم‌ها از تماشا کردنش لذت ببرند و البته به شیرینی‌اش بخندند. به طور کلی می‌توان گفت کمدی عطاران کمدی ویژه‌ای است که درآن جسارت و شجاعت نقد اجتماعی نیز به‌وفور یافت می‌شود.
 

منبع: سینماتیکت